EMDR
Τι είναι το EMDR;
Η μέθοδος Eye Movement Desensitization and Reprocessing-Οφθαλμοκινητική Απευαισθητοποίηση κι Επανεπεξεργασία (EMDR) είναι ένα είδος θεραπείας για άτομα που υποφέρουν απο τις συνέπειες τραυματικών εμπειριών που έχουν υποστεί. Αυτές οι εμπειρίες μπορεί να αφορούν σε ένα σοκαριστικό γεγονος, όπως ένα αυτοκινητικό ατύχημα ή ένα έγκλημα. Περιλαμβάνουν, όμως κι εμπειρίες που επηρέασαν τον τρόπο που το άτομο μεγάλωσε κι ακόμα το επηρεάζουν (π.χ σχολικός εκφοβισμός/bullying, ή τραυματισμοί/κακοποιήσεις που συνέβησαν στην παιδική ηλικία).
Ποιος είναι ο στόχος του EMDR;
Μερικά γεγονότα μπορεί να στιγματίσουν τη ζωή ενός ατόμου. Στην πλειοψηφία τους, πολλά από τα θύματα κατορθώνουν να ξεπεράσουν τέτοιες εμπειρίες χωρίς βοήθεια. Ωστόσο, άλλοι εκδηλώνουν ψυχολογικά συμπτώματα. Αυτά συχνά είναι έντονες κι επίμονες μνήμες του σοκαριστικού συμβάντος, που εκδηλώνονται ώς τρομακτικές εικόνες (flashbacks) κι εφιάλτες. Άλλα συμπτώματα είναι ο έντονος φόβος κι οι τάσεις αποφυγής. Στη περίπτωση που το άτομα συμπληρώνει τα απαραίτητα κριτήρια ίσως και να πάσχει από το σύνδρομο μετατραυματικού στρες (PTSS).
Το EMDR μπορεί να φανεί χρήσιμο και για μια σειρά ψυχικών διαταραχών κι ενοχλήσεων που συνδέονται με τάσεις αποφυγής, θλίψη, φόβο, ντροπή, μελαγχολία, ενοχή ή θυμό. Τέτοιου είδους συμπτώματα θεωρούνται απόρροια μίας ή περισσότερων τραυματικών εμπειριών (π.χ συναισθηματική απομόνωση, προβλήματα στον εργασιακό χώρο, σοκαριστικές, ντροπιαστικές κι ακραίες εμπειρίες).
Ο βασικός στόχος του EMDR θεραπευτή είναι να βοηθήσει τον πελάτη να επεξεργαστεί τις μνήμες αυτών των εμπειριών με σκοπό να μειώσει ή και να εξαφανίσει τα συνοδευτικά συμπτώματα.
Eίδους γεγονότα μπορεί να δυσκολέψουν την αντιμετώπιση της καθημερινότητας;
- Βίαιη επίθεση
- Κακοποίηση
- Ατύχημα, τραυματισμός, ασθένεια, αναπηρία
- Διάγνωση σοβαρής ασθένειας
- Απώλεια αγαπημένου προσώπου, παιδιού
- Βιασμός ή σεξουαλική επίθεση
- Αυτόπτης μάρτυρας βίαιου περιστατικού
- Απώλεια εργασίας
- Πυρκαγιά
- Φυσικές καταστροφές
Εμπειρίες που συνέβησαν σε πρώιμα στάδια της ζωής ή πρόσφατα και που εμμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα:
- (σεξουαλική) κακοποίηση ή επίθεση
- Αποξένωση και μοναξιά
- Σοβαρή ή καταληκτική ασθένεια
- Προβλήματα γονιμότητας ή ατεκνία
Τι είδους συμπτώματα μπορεί να ακολουθήσουν μία σοκαριστική εμπειρία;
Συχνά το άτομο μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπο με διάφορα συμπτώματα μετά από μια συγκλονιστική εμπειρία ή την επανέκθεσή του σε παρόμοιες αποδιοργανώτικές εμπειρίες για μεγάλο χρονικό διάστημα:
- Αναβίωση του γεγονότος
- Αποφευκτική συμπεριφορά που σχετίζεται με το γεγονός
- Υψηλή κατάσταση εγρήγορσης,ετοιμότητας
- Επίμονο άγχος
- Ντροπή ή ενοχή
- Κακή διάθεση / ευερεθιστότητα
- Ανησύχια ή χίλιες σκέψεις
- Συναισθήματα φόβου και πανικού
- Αρνητική αυτοεικόνα και χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Διαταραχές ύπνου, σεξουαλικής ζωής και διατροφικές αλλαγές
- Προβλήματα στις σχέσεις
- Σωματικές ενοχλήσεις χωρίς ξεκάθαρη αιτία
Πώς λειτουργεί το EMDR;
Ο θεραπευτής θα σας ζητήσει να θυμηθείτε το συγκεκριμένο γεγονός μαζί με τις συσχετιζόμενες εικόνες,τα συναισθήματα και τις σκέψεις. Με αυτό τον τρόπο συλλέγονται παραπάνω πληροφορίες για την τραυματική εμπειρία. Μετά από αυτό ξεκινά η διαδικασία αντιμετώπισης.
Ο θεραπευτής θα σας ζητήσει να σκεφτείτε το συγκεκριμένο γεγονός. Αυτή τη φορά όμως αυτό θα γίνει σε συνδυασμό με κάποιο ερέθισμα που αποσπά την προσοχή όπως η χρήση ακουστικών με τα οποία ο ήχος εναλλάσσεται απο αριστερά στα δεξιά.
Συνήθως η διαδικασία του EMDR φέρνει στη επιφάνεια σκέψεις και εικόνες αλλά μερικές φορές απελευθερώνει συναισθήματα και σωματικές εμπειρίες. Μετά από κάποιες επαναλήψεις αυτών των ασκήσεων με τους ήχους, αλλάζει ο τρόπος που το άτομο βιώνει τη δυσάρεστη εμπειρία και τα συσχετιζόμενα αρνητικά συναισθήματα σταδιακά εξασθενούν. Μερικές φορές χρειάζονται αρκετές συνεδρίες ώστε να αντιμετωπιστεί μια δυσάρεστη εμπειρία. Η κάθε συνεδρία ολοκληρώνεται με έναν θετικό τρόπο.
Ποια είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα;
Οι επαναλαμβανόμενες ασκήσεις με τους ήχους οδηγεί σταδιακά στο να να αποδυναμωθεί η ανάμνηση και το συναισθηματικό της φορτίο. Με αυτό τον τρόπο το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει το αρχικό συμβάν καθώς υπάρχει λιγότερος χώρος στο μυαλό για τις δυσάρεστες πλευρές του.Ακόμα είναι δυνατόν να γενικευτούν αυθόρμητες νέες σκέψεις ή ανακαλύψεις που δίνουν μία εναλλακτική και λιγότερο απειλητική σημασία.
Συνεπώς, αυτές οι επιδράσεις βοηθούν το άτομο να βρει το κατάλληλο μέρος για να τοποθετήσει το τραυματικό γεγονός στη πορεία της ζωής του.
Υπάρχουν αρνητικές συνέπειες;
Τα αποτελέσματα των συνεδριών διαρκούν ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας EMDR, το οπόιο είναι ένα θετικό αποτέλεσμα αλλά κι ο στόχος της θεραπείας. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, ο πελάτης νιώθει ότι έχει χάσει τον έλεγχο (π.χ προκύπτουν νέες εικόνες και συναισθήματα). Σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθά το άτομο να γνωρίζει ότι η διάρκεια αυτής της κατάστασης δεν είναι μεγαλύτερη από τρεις μέρες. Μετά από αυτό το διάστημα αποκαθίσταται και πάλι μια νέα ισορροπία.
Όσο διαρκεί το «μεταβατικό» στάδιο συνίσταται στον πελάτη να κρατά ένα ημερολόγιο με το τί ακριβώς του συμβαίνει. Το περιεχόμενο αυτού μπορεί να συζητηθεί στις συνεδρίες που ακολουθούν.
Είναι το EMDR αποτελεσματικό και ποια είναι η επιστημονική εγκυρότητα αυτής της μεθόδου θεραπείας;
Πολλές έρευνες έχουν γίνει σχετικά με την αποτελεσματικότητα του EMDR. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πελάτες αντιδρούν θετικά στο EMDR. Στην περίπτωση που το τραύμα προκαλείται από μία,μεμονωμένη τραυματική εμπειρία, αρκούν λίγες συνεδρίες και το άτομο φαίνεται να είναι σε θέση να επιστρέψει στις καθημερινές δραστηριότητες της ζωής του.
Πώς μπορεί κάποιος να γνωρίζει αν η θεραπεία EMDR είναι κατάλληλη; Κατά την έναρξη της θεραπείας EMDR, ο θεραπευτής σας θα επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην αιτία και το υπόβαθρο των ενοχλήσεων. Επιπλέον, θα γίνει αξιολόγηση των ατομικών χαρακτηριστικών σας, όπως της προσωπικής σας δύναμης και του επιπέδου του πόνου που προκαλείται από τις ενοχλήσεις. Αυτό θα δείξει κατά πόσο μια εξειδικευμένη θεραπεία τραύματος είναι απαραίτητη κι αν η EMDR ενδείκνυται για την περίπτωσή σας.
Τα τελευταία χρόνια, πολλές μελέτες έχουν γίνει σχετικά με την αποτελεσματικότητα του EMDR. Αυτό καθιστά το EMDR ως την πιο ερευνητικά τεκμηριωμένη θεραπεία στον τομέα του ψυχικού τραύματος. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Διεθνούς Εταιρείας Μελέτης Μετατραυματικού Στρες (ISTSS), της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (APA), και της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου (NICE), το EMDR σε συνδυασμό με την τεχνική της έκθεσης είναι η πιο κατάλληλη θεραπεία για το ψυχικό τραύμα.
Τις ίδιες οδηγίες ακολουθεί κι η Ολλανδική Επιτροπή, υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Trimbos (www.ggzrichtlijnen.nl).